دو سال پیش از این در همین ایام بحث ورود خودروهای جدید اروپایی به ایران بالا گرفت و تا جایی پیش رفت که برخی از مشتریان بازار خودرو تصور کردند می‌توانند خریدشان را به زمان ورود این خودروها موکول کنند. دیرزمانی نگذشت که بر همگان آشکار شد؛ ورود اولین تولیدات مشترک خودروسازان ایرانی با اروپایی‌ها و دیگر خودروسازان معتبر جهانی دو، سه سالی زمان می‌برد و به‌واقع نیز چنین شد. نمونه حی و حاضر آن خودرو پژو۲۰۰۸ است که صحبتش از مردادماه ۹۴ بر سر زبان‌ها افتاد و درست یک‌سال بعد گمانه‌زنی برای قیمت و تعیین زمان دقیق‌تری برای عرضه آن آغاز شد.
اما از همان دو سال پیش، شست چینی‌ها خبردار شده بود که بازار ایران دیگر آن بازار بسته زمان تحریم‌ها نخواهد بود؛ زیرا از یک‌سو بی‌اثر شدن تحریم‌ها، واردات مستقیم و حذف واسطه‌ها را میسر می‌کرد که از هزینه‌ها می‌کاست و به رقابتی شدن قیمت کمک می‌کرد و از سوی دیگر برنامه تولید محصولات اروپایی در ایران با پیش‌بینی رقابتی‌تر شدن قیمت آن‌ها همراه بود. این بود که خودروسازان چینی استراتژی جدیدی برای بازار ایران در دوران پساتحریم تدوین کردند.
چندی نگذشت که هم تولید و هم واردات برخی خودروهای چینی به دلایلی همچون کیفیت نامناسب یا قیمت غیررقابتی متوقف شد. مدیر کمپانی چری در آن زمان گفته بود: «به دلیل روند تأثیرگذار مذاکرات هسته‌ای، شاهد کاهش تمایل ایرانیان به این محصولات هستیم.» برند لیفان هم از این کاهش فروش در امان نماند و برخی خودروهای چینی تماما وارداتی همچون جیلی نیز به‌ناچار قیمت‌شکنی کردند، هرچند این‌کار در حفظ بازار آن‌ها اثربخش نبود. واردات برخی خودروهای باکیفیت چینی همچون ام‌جی نیز به دلیل نداشتن قیمت نامناسب برای رقابت با کره‌ای‌ها در بازار ایران کم‌رنگ شد.
باید در نظر داشت با توجه ذهنیت قبلی مشتریان در بازار ایران، هنوز هم کالاهای چینی هر اندازه هم که کیفیت بالایی داشته باشد، بدون برخورداری از مزیت قیمت مورد استقبال چشمگیر قرار نمی‌گیرند. در این میان، برخی خودروسازان چینی همچون جی‌ای‌سی (جک) از همان ابتدا با عرضه محصولات کیفی‌تر توانسته بودند نمره قبولی از مصرف‌کننده ایرانی بگیرند و جایگاهشان در بازار ایران محفوظ تلقی می‌شد.
اما آن‌چه از همه این‌ها جالب‌تر به نظر می‌رسد، برنامه‌ریزی دقیق برخی برندهای چینی همچون چری برای عرضه به‌موقع محصول در ایران است؛ این خودروساز چینی تلاش کرد مانند خودروی پژو۲۰۰۸ که به فاصله کمی از عرضه در اروپا در ایران هم پیش‌فروش شد، از فاصله معرفی به‌روزترین محصولاتش در چین و بازار ایران تا حداکثر ممکن بکاهد و مشتریان ایرانی را در صف نخست کشورهایی قرار دهد که آخرین دستاوردهایش را همزمان با بازار داخلی چین تجربه می‌کنند.
آغاز فروش خودروی تیگو۷ در ایران در هفته جاری شاهدی بر این مدعاست. این خودرو که به‌عنوان پرچمدار محصولات این کمپانی در جهان شناخته می‌شود، بر اساس برنامه وزارت صنعت و مطابق با توجیه اقتصادی منبعث از تیراژش در مسیر داخلی‌سازی و امکان‌سنجی برای صادرات نیز قرار دارد و به سیاق دیگر تولیدات مشترک صنعت خودروی ایران با خودروسازان خارجی، علاوه بر ایجاد امکان دسترسی مصرف‌کنندگان ایرانی به تکنولوژی‌های روز دنیا، زمینه انتقال دانش فنی آن‌ها به کشور را نیز فراهم خواهد آورد.
در گفت‌وگوهایی که نگارنده با فعالان صنعت خودروی چین داشته است، مدیران چینی همواره تصریح کرده‌اند که برای انتقال آن دسته از تکنولوژی‌هایی که در چین بومی‌سازی شده‌اند، محدودیتی ندارند و اگر هم مانعی بر سر راه انتقال تکنولوژی باشد، منحصر به فناوری‌هایی است که کشورهای دیگر با قید و شرط‌هایی در اختیار آن‌ها گذاشته‌اند.
در چنین فرصت‌هایی، علاوه بر پیگیری مباحث داخلی‌سازی، صادرات محصول و انتقال فناوری، باید راه و رسم خودروساز شدن در کوتاه‌مدت را هم از خودروسازان چینی آموخت و گام برداشتن در مسیرهایی همچون قرارداد ده‌جانبه ایران‌خودرو با دانشگاه‌ها و شرکت‌های خارجی مطرح، قرارداد ایدرو و رنو و نیز طراحی و ساخت مگاپلتفرم سایپا با به‌کارگیری مهندسان و طراحان خارجی را تسریع کرد.
* عضو شورای سردبیری روزنامه دنیای خودرو