صادرات خودرو یکی از مباحث مهمی است که توسط همه خودروسازان مطرح جهانی پیگیری می‌شود. ارزآوری و کسب سود از طریق فروش خودرو، لوازم یدکی و همچنین خدمات پس از فروش هدفی است که همه خودروسازان به دنبال آن هستند. اما شرایط برای همه خودروسازان یکسان نیست و به دنبال آن صادرات خودرو با فراز و فرود بسیاری مواجه می‌شود.
به گزارش سایت نگاه اقتصادی به نقل از روزنامه دنیای خودرو، ایران‌خودرو به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان خودرو در خاورمیانه نیز در سال‌های اخیر در بحث صادرات حضور نسبتا موفقی داشته است. این در حالی است که این شرکت هنوز برای محصولاتش مانند رانا که در خارج موردتوجه هستند، گیربکس اتومات نصب نکرده است. اما سال گذشته صادرات خودرو در کشور مطابق هدف‌گذاری نبود. آن هم به این دلیل که عراق به‌عنوان بزرگ‌ترین بازار صادرات صنعت خودروی کشور، تعرفه‌های مالیاتی و گمرکی جدیدی را وضع و عملا مونتاژ خودرو در این کشور را با عدم توجیه اقتصادی همراه کرد.
برای روشن شدن موضوع مهم صادرات خودرو و همچنین برنامه‌های بزرگ‌ترین شرکت خودروسازی کشور به گفت‌و‌گو با سعید تفضلی، معاون صادرات گروه صنعتی ایران‌خودرو پرداختیم. به‌گفته تفضلی، ایران‌خودرو قصد دارد محصولات تولید مشترک با پژو را به‌صورت جداگانه به برخی کشورها صادر کند.
*وضعیت صادرات ایران‌خودرو در سال گذشته به چه صورت بود و چرا با افت صادرات همراه شد؟
در واقع این موضوع به علت سیاست‌های جدیدی بود که دولت عراق سال گذشته در پیش گرفت. مشتری اصلی صادرات ما عراق است. ما در آنجا خط تولید داریم و محصولات را به‌صورت SKD (نیمه‌منفصله) ارسال می‌کنیم. دولت عراق از ابتدای سال گذشته تعرفه واردات SKD را از صفر درصد، معادل CBU و به ۲۵درصد افزایش داد. درواقع با این بخشنامه تمام صرفه اقتصادی کار مونتاژ از بین رفت.
مذاکرات بسیاری از سوی سفیر کشور در عراق و همچنین وزیر صنعت، معدن و تجارت با مقامات عراقی صورت گرفت و با پیگیری‌هایی که شد، یک سال طول کشید، در اواخر اسفندماه بود که بخشنامه جدید در عراق صادر شد و وضعیت گمرکات به حالت نخست بازگشت. متاسفانه به این ترتیب مدت یک سال عراق را که مشتری اصلی ما بود، از دست دادیم.
*شرایط در بازارهای دیگر چگونه بود؟ به‌طور کلی چه موانعی بر سر راه صادرات خودرو از کشور قرار دارد؟
سه مشکل اصلی در مسیر صادرات خودرو از کشور وجود دارد، نخست نبود استانداردهای به‌روز در صنعت خودرو است. در اروپا و حتی ترکیه استاندارد یورو۶ حاکم است. در حوزه خلیج‌فارس استانداردهای GSO حاکم است که محصولات ما در این زمینه نیز فاقد استانداردهای به‌روز و تنها دارای استاندارد یورو۴ هستند. این در حالی است که به‌تازگی توانسته‌ایم در برخی مناطق، استانداردهای منطقه‌ای یورو۵ را هم به‌دست بیاوریم.
مساله دوم این است که در بازار جهانی تقاضا روی خودروهای اتوماتیک است. متاسفانه در حال‌حاضر ما فاقد محصولات اتوماتیک هستیم. ضمن اینکه در خودروهای امروزی حجم موتور نیز دارای اهمیت است. موتور برخی محصولات ما ۱۷۰۰ سی‌سی است، در حالی که تعرفه برای خودروهای ۱۶۰۰ سی‌سی کمتر است اما اگر حجم موتور از این عدد بیشتر شود، به‌شکل قابل‌توجهی تعرفه افزایش می‌یابد. همچنین از محصولاتی که در بازارهای جهانی جذابیت دارند، آن طور که بایدوشاید برخوردار نیستیم. مجبوریم با همین محصولات در بازارهای هدف موقعیت خود را حفظ کنیم تا طرح‌هایی که برای عرضه محصولات اتوماتیک و استانداردهای به روز در نظر گرفته‌شده‌اند، به نتیجه برسند.
*چه زمانی قرار است محصولات اتوماتیک ایران‌خودرو عرضه شوند؟
این محصولات قرار است تا پایان سال از طریق واحد تحقیق و توسعه ایران‌خودرو به سبد محصولات اضافه شوند. به همین دلیل بازارهای لبنان، سوریه، عراق، الجزایر و تونس را بررسی کرده‌ایم. تقاضا در این بازارها روی خودروهای اتوماتیک متمرکز است.
*به نظر شما با عرضه خودرویی مانند دناپلاس اتوماتیک تا چه میزان حجم صادرات افزایش پیدا خواهد کرد؟
در حال‌حاضر نیاز بازارهای صادراتی برای محصولات اتوماتیک بر خودروهای دستی غلبه کرده است. حتی در بازارهایی مثل آفریقا که مشکل استانداردی هم نداریم، تقاضا روی خودروهای اتوماتیک است. از سوی دیگر با مذاکراتی که با پژو انجام داده‌ایم، قصد داریم پژو ۲۰۷ اتوماتیک را هم تحویل دهیم و در نمایشگاه سوریه در هفته آینده با این محصول شرکت خواهیم کرد. البته پروژه دیگری هم برای محصول پارس اتوماتیک در دست اقدام داریم.
به این ترتیب امسال پارس و ۲۰۷ اتوماتیک به بازار عرضه خواهند شد. با رسیدن به این اهداف و برخورداری از محصولات اتوماتیک می‌توانیم قول صادرات ۲۰هزار دستگاهی را بدهیم. این آمار بدون در نظر گرفتن محصولات پژو خواهد بود. طبق قرارداد ۳۰درصد از محصولات پژو باید صادر شود.
*ورود به عرضه محصولات مشترک و صادرات ۳۰درصدی چه تاثیری بر شرکت ایران‌خودرو خواهد داشت؟
ایران‌خودرو با پژو در یک شرکت دیگر ۵۰-۵۰ شریک هستند بنابراین ۵۰درصد سود حاصل از صادرات محصولات مشترک به حساب ایران‌خودرو خواهد بود. ضمن اینکه این محصول به‌عنوان محصول تولیدشده در ایران در شبکه پژو توزیع خواهد شد.
*آیا روی این محصول مشترک علاوه‌بر ۳۰درصدی که پژو صادر خواهد کرد، ایران‌خودرو هم اجازه صادرات خواهد داشت؟
در توافقی که با پژو داریم، در برخی بازارهایی که ایران‌خودرو بر آنها تسلط دارد، قرار است منحصرا ایران‌خودرو صادرکننده باشد. برای دیگر بازارها هم در حال مذاکره هستیم. قاعدتا توزیع در بازارهایی که پژو از شبکه گسترده و نمایندگی برخوردار است، از طریق این شبکه صرفه بیشتری به همراه خواهد داشت.
*در حال‌حاضر ایران‌خودرو به چند کشور صادرات انجام می‌دهد و حجم صادرات به این بازارها چقدر است؟
سال جاری با توجه به رفع محدودیت گمرکی در عراق، خط سمند جدید را راه‌اندازی کردیم. سمند جدید از داشبورد مدل سورن بهره می‌برد و نخستین محموله آن در این ماه صادر شده است. صادرات به بازار کردستان عراق به‌دلیل بالارفتن سطوح استانداردی آنها، سه، چهار سال متوقف شده بود. در این بازار نیز موفق شدیم صادرات خود را با محموله‌ای از پارس و ۴۰۵ مجدد آغاز کنیم.
صادرات به بازار سوریه هم از سال گذشته دوباره فعال شد و در نمایشگاه خودروی این کشور با سه محصول جدید ۲۰۷ اتوماتیک، هایما و اچ‌سی کراس حضور پیدا خواهیم کرد. با توجه به اینکه سال گذشته موفق شدیم استاندارد EAC (استاندارد اتحادیه اوراسیا) را روی ۶ محصول به دست بیاوریم، مذاکراتی را برای صادرات به قزاقستان هم انجام داده‌ایم. در فاز نخست برای پروژه تاکسیرانی این کشور مذاکره کرده‌ایم.
در سال گذشته ۳۰۰ دستگاه دنا به الجزایر ارسال کرده‌ایم و در حال‌حاضر مراحل همولوگیشن رانا را در دست اقدام داریم. امیدواریم امسال نماینده ما سهمیه یک‌هزار دستگاهی را از دولت الجزایر برای رانا کسب کند. مراحل همولوگیشن رانا در کشور تونس پایان یافته است و به‌زودی نمایندگان آنها برای مذاکرات نهایی به ایران خواهند آمد. همچنین همولوگیشن دنا را در تونس پیگیری می‌کنیم.
این در حالی است که سطح استاندارد در این کشور بسیار بالاست. همچنین در نظر داریم بازار کشور افغانستان را به‌عنوان بازاری که در این سال‌ها مغفول مانده است، از طریق ایجاد نمایندگی مستقیم راه بیندازیم. حوزه مقدماتی ما کشورهای همسایه و بعد از آن کشورهای شمال آفریقاست.
*ایران‌خودرو برای راه‌اندازی خط تولید در کشورهای دیگر چه برنامه‌ای دارد؟
طبق مذاکراتی که با آذربایجان داشتیم، قرار شد سایت تولیدی در شهر نفچاله راه‌اندازی شود. عملیات ساختمانی سایت به خوبی پیش رفته است و پیگیر تجهیز خط هستیم. امیدواریم اقدامات مربوط به احداث سایت در ۳ یا ۴ ماه آینده پایان یابد و بتوانیم عملیات نصب و راه‌اندازی تجهیزات را هم‌زمان انجام دهیم. در نمایشگاه تیرماه باکو نیز علاوه‌بر محصولات سال گذشته، ۲۰۷ اتوماتیک و اچ‌سی کراس را ارائه خواهیم کرد.
*در خط تولید آذربایجان چه محصولاتی تولید خواهد شد؟
محصول اولیه در این خط، سمند خواهد بود. در یک برنامه سه‌ساله سایر محصولات ایران‌خودرو شامل دنا و سورن در این خط تولید خواهد شد. سمند در کشور آذربایجان به‌طور کامل شناخته‌شده است. بنابراین دوباره با سمند شروع خواهیم کرد.
از سوی دیگر در کشور الجزایر کارهای ثبت شرکت JV (جوینت‌ونچر) و سایر اقدامات آن انجام اما متاسفانه صدور مجوز تاسیس خط مونتاژ برای سایر برندها در وزارت صنایع این کشور با مشکل مواجه شده است. به‌دلیل آن‌که در این کشور محدودیت‌هایی وجود دارد و شرکت‌ها اجازه ورود رقبا را به سختی می‌دهند. در حال‌حاضر هیوندای در این کشور مجوز دارد.
*آیا بازار جدیدی به بازارهای هدف ایران‌خودرو اضافه خواهد شد؟
اولویت ما اتحادیه گمرکی اوراسیا شامل روسیه، قرقیزستان، بلاروس، ارمنستان و قزاقستان است. سال‌های گذشته در بلاروس از طریق شرکت یونیسن حضور داشتیم که این شرکت همکاری خود را با ایران‌خودرو کاهش داد و ما پیگیر این موضوع هستیم.
همچنین سال گذشته از طریق اداره استاندارد قزاقستان موفق شدیم تقریبا روی تمام محصولات ایران‌خودرو شامل سورن، سورن توربو، دنا و رانا گواهی این اتحادیه را کسب کنیم و از طریق بلاروس و قزاقستان نیز وارد این اتحادیه شده‌ایم. ضمن اینکه جمهوری اسلامی ایران قصد دارد از طریق دولت به این اتحادیه بپیوندد. در نظر داریم حداقل در بلاروس کار مونتاژ را آغاز کنیم تا بتوانیم در این حوزه بدون پرداخت گمرک فعالیت کنیم.
*بیشترین و کمترین حجم صادرات ایران‌خودرو به کشورهای آفریقایی مربوط به کدام‌یک از کشورها بوده است؟
یک سرمایه‌گذاری در سنگال انجام شده است که این سرمایه‌گذاری توجیه اقتصادی ندارد و شامل یک خط تولید کامل خودروسازی، بدنه و رنگ و مونتاژ می‌شود. این خط تولید با ظرفیت حداقل ۱۰ هزار دستگاه در سال بلااستفاده مانده است چراکه کل تقاضای بازار سنگال تنها ۷هزار دستگاه خودرو در سال است. با این حال قصد نداریم این خط تولید را متوقف کنیم و خط مونتاژ آن را با ارسال SKD رانا حفظ کرده‌ایم.
همچنین با توجه به آن‌که نمونه‌های گازسوز در این کشور اهمیت دارد، محصولات این خط را گازسوز کرده و توانسته‌ایم دوباره فروش را در این کشور افزایش دهیم. امیدواریم بتوانیم برای ساحل‌عاج هم بازاریابی انجام دهیم. این موضوع به سفر وزیر حمل‌ونقل این کشور به ایران مشروط شده است. امیدواریم در این سفر هم بتوانیم برای نوسازی تاکسیرانی ساحل‌عاج سفارش چشمگیری دریافت کنیم.