- نگاه اقتصادی - https://negaheghtesadi.ir -

پنجاه سالگی یک سازمان توسعه‌ای در ایران

محمدعلی دیانتی‌زاده امروز در سرمقاله روزنامه دنیای خودرو، به موضوع پنجاه سالگی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) پرداخت.

عضو شورای سردبیری روزنامه دنیای خودرو نوشت:

امروز جشن پنجاه سالگی یک سازمان توسعه‌ای در ایران برگزار می‌شود؛ سازمانی که فلسفه تأسیس آن در تیرماه ۱۳۴۶ کمک دولت به صنعتی‌شدن کشور از طریق ایجاد صنایع و واگذاری آن‌ها به بخش خصوصی است.

سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) در طول نیم قرن فعالیت خود، ۲۵۰ طرح در کشور ایجاد کرده که با پیاده‌سازی اصل ۴۴ قانون اساسی در حال واگذاری به بخش خصوصی است.

این سازمان که یک سال پیش از سازمان برنامه و بودجه تأسیس شده است، در حالی پنجاه‌سالگی خود را جشن می‌گیرد که در گذشته نه‌چندان دور یعنی در دولت‌های نهم و دهم به همراه شرکت‌های تابعش تا مرز اضمحلال پیش رفته و تبدیل به پادوی دولت در اجرای مصوبات غیرکارشناسی سفرهای استانی (بالغ بر ۱۲۱ طرح عمدتا کوچک) شده بود.

اما همین سازمان بود که پیش از انقلاب، مفاهیم مدیریت و مالکیت را برای سرمایه‌داران ناآشنا با مفاهیم مدیریت صنعتی از هم تفکیک و مفهوم زنجیره ارزش را به آنان تبین کرد و پس از انقلاب نیز در دوران جنگ صنایع سنگین را برای پشتیبانی بسیج و مدیریت کرد.

گرچه ایدرو را بیشتر به‌عنوان متولی صنایع سنگین و مادر می‌شناسند و نقش آن را در جایگزینی واردات برجسته می‌دانند اما همان‌گونه که سازمان برنامه در ایران نماد یک نهاد مدرن بالادستی و برنامه‌ریز بوده، این سازمان هم نماد یک نهاد مدرن میانی و اجرایی است که قرار بود به سمت ایجاد صنایع های‌ریسک و سرمایه‌گذاری‌هایی برود که به‌رغم ضروری بودن در توان یا تمایل بخش خصوصی نبود.

متأسفانه دولت قبل که سازمان برنامه را مزاحم پروژه «بودجه در جیب» و هیأت امنای حساب ذخیره ارزی را مخل برداشت‌های خود از این حساب و چگونگی هزینه‌کرد آن می‌دانست، هر دو را منحل کرد و همانگونه که سازمان برنامه را در اقدامی تحقیرآمیز به یک معاونت تقلیل داد، سازمان گسترش را نیز از مسئولیت‌های اصلی خود دور کرد و عملا موجب رها شدن صنایع وابسته آن به حال خود شد و در واگذاری‌ها نیز با برخی از آن‌ها مانند گوشت قربانی رفتار کرد.

این خود یکی از سوءمدیریت‌هایی بود که در کنار تشدید تحریم‌های بین‌المللی در آن سال‌ها نرخ رشد صنعت کشور را به منفی ۱۰٫۵ درصد رساند.

اما خوشبختانه این سازمان در دولت یازدهم به سمت جایگاه واقعی خود هدایت شد و امروز در حالی پنجاه سالگی خود را جشن می‌گیرد که بخش صنعت کشور در سال گذشته رشد مثبت ۶٫۵ درصدی را تجربه کرده و برای امسال نیز رشد مثبت ۱۰ درصدی آن پیش‌بینی می‌شود.

از قضا در همین هفته، از دکتر منصور معظمی، رییس فعلی ایدرو در خصوص قرارداد چندجانبه شرکت‌های ایرانی و کره‌ای در بخش کشتی‌سازی سوالی پرسیدم و گفتم: آیا با این قرارداد کشتی‌ساز می‌شویم یا هما‌ن‌طور که خودروساز نشدیم به کشتی‌ساز شدن هم نمی‌توانیم امید ببندیم؟

ایشان نیز از من پرسید که به نظر شما چرا کشتی‌ساز یا خودروساز نشدیم و خود اذعان داشت که «چون از راهش نرفتیم».

در خودروسازی نیز ما مسیری را نپیموده‌ایم که دیگر کشورهای صاحب برند رفته‌اند. روالی که تقریبا میان کشورهایی همچون کره، چین و حتی ژاپن مشترک بوده، این است که در ابتدا راه را برای حضور بخش خصوصی در این بخش باز کرده‌اند و سپس با هدف حمایت از نوآوری و افزایش کیفیت به شرکت‌های داخلی میدان داده‌اند تا با خودروسازان بزرگ خارجی، شراکت کنند و سرمایه‌گذاری‌های مشترک انجام دهند.

حال اما به نظر می‌رسد راهی که ایدرو در همکاری با کشتی‌سازان کره جنوبی در پیش گرفته ‌است یا قراردادهای جدیدی که با خودروسازان فرانسوی بسته شده، برداشتن گام نخست در مسیری درست بوده است. همچنین؛ قرارداد ده‌جانبه‌ای که میان ایران‌خودرو، دانشگاه‌های صنعتی کشور و طراحان و سازندگان برتر صنعت خودروی جهان بسته شده است.

باشد که چنین باشد و در این مسیر ثابت قدم باشیم.