براساس لایحه بودجه سال ۱۳۹۶، وزارت راهوشهرسازی به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین وزارت‌خانه‌های ستادی دولت، مبلغی بالغ بر ۸ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان بودجه جاری دریافت خواهد کرد که شرکت ساخت‌و‌توسعه زیربناهای کشور بیشترین مبلغ را به‌خود اختصاص داده است. سه معاونت ستادی وزارت راهوشهرسازی، منابع اعتباری بالاتری در قیاس با دیگر بخش‌ها خواهند داشت.
به گزارش سایت نگاه اقتصادی به نقل از روزنامه دنیای خودرو، پیشتاز این حوزه شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حملونقل کشور است که در ردیف بودجه سال آینده، ۴۲۰۰ میلیارد تومان بودجه دریافت می‌کند. اما چیزی که همواره مورد توجه قرار دارد، این است که حملونقل جاده‌ای کشور به‌عنوان یکی از ارکان اصلی صنعت حملونقل، چه میزان از این بودجه را به خود اختصاص خواهد داد و اساسا این بودجه سال ۹۶ به چه نوع پروژه‌هایی اختصاص داده خواهد شد.
اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای فصل حملونقل (ملی و استانی) در مجموع معادل ۸۴٫۸۸۴ میلیارد ریال پیش‌بینی شده است که این اعتبارات معادل ۱۳٫۵ درصد کل اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای کشور و ۴۰٫۸ درصد اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای امور اقتصادی در لایحه بودجه سال ۱۳۹۶ را
تشکیل می‌دهد.
بررسی اعتبارات طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای برنامه‌های حملونقل در لایحه بودجه سال ۱۳۹۶ نشان می‌دهد که این اعتبارات نسبت به اعتبارات سال ۱۳۹۵ از رشد ۴٫۸ درصدی برخوردار است. در حالی که همین رشد در اعتبارات سال ۱۳۹۵ معادل ۱۳٫۹ درصد بوده است، بنابراین با توجه به میزان تورم پیش‌بینی میشود برای سال ۱۳۹۶ اعتبارات طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای برنامه‌های حملونقل در این سال نه‌تنها افزایش نیافته، بلکه کاهش
داشته است.
پیش‌بینی رشد ۴٫۸ درصدی اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای برنامه‌های حملونقل در سال ۱۳۹۶ با توجه به حجم و تعداد طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای این برنامه قابل‌تامل است. با این اعتبارات نمی‌توان سرعت و جهشی را در عملیات اجرایی طرح‌های مذکور در این سال انتظار داشت.
*طرح‌ها و اعتبارات برنامه‌های حملونقل
در لایحه بودجه سال ۱۳۹۶ برنامه‌های حملونقل شامل پنج برنامه توسعه حملونقل ریلی، توسعه حملونقل جاده‌ای، برنامه راهبری توسعه حملونقل جاده‌ای، برنامه توسعه حملونقل هوایی و برنامه توسعه حملونقل دریایی است. طرح‌های ۵ برنامه مذکور در مجموع معادل ۲۷۴ طرح است که ۴۸ طرح از آن یا ۱۷٫۵ درصد آن مربوط به برنامه توسعه حملونقل ریلی، ۲۱۳ طرح یا ۷۷٫۷ درصد آن مربوط به برنامه توسعه حملونقل جاده‌ای، ۲ طرح یا ۰٫۷ درصد آن مربوط به برنامه راهبری توسعه حملونقل جاده‌ای، ۸ طرح یا ۳ درصد آن مربوط به برنامه توسعه حملونقل هوایی و سرانجام ۳ طرح یا ۱٫۱ درصد آن مربوط به برنامه حملونقل دریایی است.
اعتبارات پنج برنامه حملونقل در لایحه بودجه سال ۱۳۹۶ در مجموع معادل ۷۳٫۰۱۶ میلیارد ریال است که در آن اعتبارات دو برنامه توسعه حملونقل جاده‌ای و برنامه توسعه حملونقل ریلی در مجموع ۹۸٫۷ درصد این اعتبارات را تشکیل می‌دهند و بقیه اعتبارات یعنی تنها ۱٫۳ درصد آن به سه برنامه راهبری توسعه حملونقل جاده‌ای، برنامه توسعه حملونقل هوایی و برنامه توسعه حملونقل دریایی اختصاص یافته است. در ارتباط با سه برنامه مذکور می‌توان گفت اولا برنامه راهبری توسعه حملونقل جاده‌ای با توجه به طرح‌های این برنامه، بیشتر ماهیت فعالیت جاری دارد تا فعالیت عمرانی؛ ثانیا بیشترین حجم از اعتبارات دو برنامه توسعه حملونقل هوایی و دریایی از محل درآمد دو سازمان هواپیمایی کشوری و سازمان بنادر و دریانوردی تامین می‌‌شوند. درآمدی که اختصاصا به حساب این دو سازمان نزد خزانه‌داری کل واریز میشود.
*برنامه توسعه حملونقل جاده‌ای
در لایحه بودجه سال ۱۳۹۶ برای برنامه توسعه حملونقل جاده‌ای در مجموع ۲۱۳ طرح با اعتباری معادل ۳۶٫۵۷۸ میلیارد ریال پیش‌بینی شده است. این اعتبار معادل ۵۰درصد اعتبار ۵ برنامه حمل‌ونقلی فصل حملونقل در این لایحه است. مقایسه اعتبارات برنامه توسعه حملونقل جاده‌ای در سال ۱۳۹۶ با اعتبارات پیش‌بینی‌شده در سال ۱۳۹۵ نشان می‌دهد که اعتبارات پیش‌بینی‌شده سال ۱۳۹۶ با کاهش ۲۲٫۷ درصدی نسبت به اعتبارات سال ۱۳۹۵ روبه‌رو شده است. این کاهش در حالی اتفاق افتاده که اعتبارات فصل حملونقل در لایحه بودجه سال ۱۳۹۶ معادل ۸٫۴ درصد رشد داشته است.
این در حالی است که با وجود نقش غالب حملونقل جاده‌ای در جابه‌جایی کالا و مسافر به سادگی نمی‌توان میزان اعتبارات برنامه توسعه حملونقل جاده‌ای در لایحه بودجه کشور را کاهش داد. انتظار این است چنانچه ضرورتی بر افزایش اعتبارات حمل‌ونقلی وجود داشته باشد، این افزایش بدون فشار بر اعتبارات برنامه حملونقل جاده‌ای و از محل درآمدی جدید یا جهش ناگهانی اعتبارات فصل به‌دست آید.
در رابطه با ۲۱۳ طرح برنامه توسعه حملونقل جاده‌ای در لایحه بودجه سال ۱۳۹۶ گفتنی است که سه طرح آن از طرح‌های جدید و مابقی از طرح‌های در دست اجرا از سال‌های گذشته است. از این ۳ طرح جدید می‌توان به احداث راه اصلی خوی ـ قطور ـ رازی به‌طول ۶۷ کیلومتر، احداث کمربندی قم (احداث آزادراه) به طول ۷۵ کیلومتر و بهسازی راه اصلی نقده ـ پرانشهر ـ تمرچین به طول ۵۴ کیلومتر اشاره کرد. از مجموع ۲۱۳ طرح برنامه توسعه حملونقل جاده‌ای، عملیات اجرایی ۲۰ طرح تا پایان سال ۱۳۹۶ پایان خواهد یافت که از این ۲۰ طرح، ۱۶ طرح آن مربوط به طرح‌های آزادراه، بزرگراه و احداث و بهسازی راه‌های اصلی است.
ترکیب ۲۱۳ طرح برنامه توسعه حملونقل جاده‌ای در پیوست شماره ۱ لایحه بودجه سال ۱۳۹۶ شامل احداث آزادراه‌ها (۲۳ طرح)، احداث بزرگراه (۲۵ طرح)، احداث باند دوم (تبدیل راه اصلی موجود به بزرگراه) (۳۵ طرح)، احداث راه اصلی (۴۴ طرح)، بهسازی راه‌های اصلی (۷۲ طرح)، نگهداری راه‌ها (۹ طرح)، تکمیل راه‌های مرزی (۱ طرح)، توسعه و تکمیل راه‌های روستایی (۱ طرح)، تامین ماشین‌آلات (۱ طرح)، احداث، بهسازی و نگهداری واحدهای راهداری مستقر در راه‌ها (۱ طرح) و راه‌های کویری (۱ طرح) میشود.
نکته دیگر در این زمینه آن است که از ۲۱۳ طرح برنامه توسعه حملونقل جاده‌ای در لایحه بودجه سال ۱۳۹۶ تنها ۹ طرح به نگهداری راه‌های موجود اختصاص و از این ۹ طرح هم، پنج طرح به روکش آسفالت راه‌ها اختصاص یافته است. نگاهی به ۵ طرح روکش آسفالت راه‌ها نشان می‌دهد که سه طرح آن مربوط به روکش آسفالت راه‌های شریانی جنوب و جنوب غربی، شمال و غرب و محورهای شرقی است و تنها یک طرح به روکش آسفالت و ایمن‌سازی راه‌های اصلی و فرعی غیرشریانی اختصاص یافته است.
در لایحه بودجه سال ۱۳۹۶ برای ۳۴ هزار کیلومتر راه شریانی، سه طرح روکش آسفالت با مجموع اعتباری معادل ۱۹۵۰ میلیارد ریال در نظر گرفته شده در صورتی‌که برای بقیه راه‌های تحت حوزه استحفاظی وزارت راه و شهرسازی یعنی ۵۲ هزار کیلومتر راه غیرشریانی تنها معادل ۵۰۰ میلیارد ریال و برای ۱۰۴ هزار کیلومتر راه‌های روستایی آسفالته، بخشی از اعتبار طرح توسعه و تکمیل راه‌های روستایی در نظر گرفته شده است. اگرچه راه‌های شریانی بیشترین نقش را در حملونقل کالا و مسافر در حملونقل جاده‌ای کشور برعهده دارند اما به موازات تامین اعتبار برای حفظ و نگهداری راه‌های شریانی در لوایح بودجه سال‌ها، رسیدگی به راه‌های غیرشریانی و راه‌های روستایی هم به‌خصوص برای حفظ سرمایه‌گذاری‌های انجام شده است و حملونقل ایمن در اولویت قرار دارد.
*برنامه راهبری توسعه حملونقل جاده‌ای
در لایحه بودجه سال ۱۳۹۶ برای برنامه راهبری توسعه حملونقل جاده‌ای با دو طرح که از طرح‌های در دست اجرا از سال‌های گذشته است، اعتباری معادل ۴۳ میلیارد ریال در نظر گرفته شده که نسبت به اعتبارات این برنامه در سال ۱۳۹۵ که معادل ۵۷ میلیارد ریال بوده، از کاهش ۲۴٫۶ درصدی برخوردار است. دو طرح این برنامه عبارتند از طرح تامین تجهیزات و ماشین‌آلات و طرح مطالعه و شناسایی و امکان‌سنجی پروژه‌ها و مطالعات طرح‌های راهبردی حملونقل.
نگاهی به دو طرح این برنامه حکایت از آن دارد که این طرح‌ها بیشتر ماهیت فعالیت جاری دارند تا فعالیت عمرانی. در این رابطه شایان ذکر است در اهداف کمی طرح تامین تجهیزات و ماشین‌آلات از خرید تجهیزات اداری و سایر تجهیزات نام برده شده است و تجهیزات اداری معمولا از محل اعتبارات هزینه‌ای
تامین می‌‌شوند.