نشست کارگروه دانش‌بنیانِ مجمع کارآفرینان ایران روز ۶ آبان ۱۴۰۴ با حضور حسین افشین، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس‌جمهور و شماری از معاونان و نمایندگان بخش خصوصی برگزار شد.
به گزارش نگاه اقتصادی، هدف جلسه بررسی چالش‌های عملی و ارائه راهکارهای سریع و ساختاری برای توسعهٔ اکوسیستم دانش‌بنیان کشور اعلام شد.
* مطالبات و دغدغه‌های بخش خصوصی
در این نشست نمایندگان بخش خصوصی به‌تفصیل دغدغه‌های عملیاتی، زمینه‌های سیاست‌گذاری و پیشنهادهای اجرایی خود را مطرح کردند؛ مباحث کلیدی حول سه محور تکرارشونده شکل گرفت:
«نیروی انسانی و نظام آموزش»،
«قوانین و سازوکارهای ارزی و صادراتی»
و «نقش فناوری‌های نوین به‌ویژه بلاکچین و رمزارز در تأمین مالی و صادرات».
* نیروی انسانی؛ انتقاد به «مدرک‌زدگی» و ضرورت مهارت‌محوری
مهدی کرباسی‌زاده، نایب‌رییس هیأت‌مدیره صنایع غذایی چیکا با انتقاد از کیفیتِ ورودی به دانشگاه‌ها، تأکید کرد که «ورودی غیراستاندارد و راهبری آموزشی فعلی عمر مفید جوانان را برای ۴–۸ سال در مسیر غیرمولد هدر می‌دهد» و خواستار تقویت مسیرهای فنی و مهارتی شد. او همچنین به بوروکراسیِ سنگین در ارزیابی طرح‌های دانش‌بنیان اشاره کرد که پویایی علمی را مختل می‌کند.
حامد رفیعی، رئیس مرکز تأمین مالی و سرمایه‌گذاری معاونت علمی، در پاسخ به این سخنان، اذعان کرد اصلاح ساختار نیروی انسانی و فرهنگ‌سازی در خانواده‌ها از اولویت‌های معاونت است.
* بلاکچین، رمزارز و تأمین مالی خرد: فرصت یا تهدید
امیر الحاجی، مدیر سرمایه‌گذاری گروه صنعتی انتخاب و برخی دیگر از حضار، بر ظرفیت‌های بلاکچین برای «هدایت سرمایه‌های خرد» و توزیع عادلانهٔ منابع تأکید کردند و هشدار دادند که بی‌توجهی به این فناوری، موجب خروج سرمایه‌ها و از دست رفتن فرصت‌ها خواهد شد. الحاجی از مواجهه‌های محافظه‌کارانهٔ نهادهای بالادستی با بلاکچین انتقاد و خواستار راهکارهای فنی و نظارتی شفاف برای استفادهٔ درست از این فناوری شد.
در پاسخ، افشین بر لزوم «ایجاد فهم در بدنهٔ دولت» و ورود تدریجیِ فناوری به اقتصاد با قوانین تسهیل‌گر – نه محدودکننده – تأکید کرد و از مذاکرات مثبت با بانک مرکزی درخصوص رمزارزهای باثبات (stablecoins) خبر داد.
به اذعان معاون علمی رییس‌جمهور، موج جدید تولید در ایران، دیگر نه به شیوه سنتی و نه حتی صرفا صنعتی خواهد بود، بلکه دانش‌بنیان و فناورمحور پیش خواهد رفت.
* صادرات دانش‌بنیان؛ هشدار نسبت به خام‌فروشی و تأکید بر صادرات مبتنی‌بر منابع تجدیدپذیر
عبدالرضا یعقوب‌زاده طاری، بنیان‌گذار شرکت پویندگان راه سعادت با اشاره به وابستگی قابل‌تأمل بخش‌هایی از صادرات به منابع تجدیدناپذیر هشدار داد که تا ۵۰ سال آینده نفت، گاز و منابع آبی سنتی محدود خواهند شد و لزوم تقویت صادرات مبتنی‌بر فناوری و منابع تجدیدپذیر یک ضرورت راهبردی است. وی همچنین از مشکلات بازگشت ارز صادراتی و قوانین دست‌وپاگیر سخن گفت.
افشین در این خصوص، پاسخ داد که ارزش پنهان صادرات دانش‌بنیان بزرگ‌تر از رقم‌های اعلام‌شده است و این شرکت‌ها با کاهش واردات به تأمین پایدارِ نیازهای پزشکی و صنعتی کشور کمک کرده‌اند؛ برای حل مشکلات ارزی و مقرراتی، معاونت نیازمند داده‌های دقیق از تراز تجاری و ارزآوری شرکت‌هاست تا بتواند مذاکرات هدفمند با بانک مرکزی و دستگاه‌های ذی‌ربط را دنبال کند.
* حکمرانی دانش‌بنیان و تسهیل‌گری مقررات
محمدعلی رجالی، کارآفرین و مدیرعامل گروه تولیدی ظریف‌مصور، مأموریت معاونت را فراتر از حمایت موردی دانست و خواستار «حکمرانی دانش‌بنیان» شد؛ ازجمله اصلاح ساختارهای دولتی، کاستن از قوانین تنظیمی غیرضروری و ارائه پیشنهادهای کلان مانند بازنگری در سیاست سربازی اجباری که به‌گفتهٔ او مانع رشد اقتصادی و جذب نیروی جوان است.
افشین نیز بر رویکرد حکمرانی هوشمند تأکید کرد و وعدهٔ ارائه پیشنهادات کارشناسی معاونت برای اصلاح فرآیندهای ناکارآمد را داد.
* تعامل شرکت‌های بزرگ با استارت‌آپ‌ها؛ طرح «دانش‌بنیان پیشران»
معاونت از طرحی با عنوان «دانش‌بنیان پیشران» برای اتصال شرکت‌های بزرگ مقیاس (هلدینگ‌ها) به شرکت‌های دانش‌بنیان خبر داد: نهادهای «هلدینگ پیشران» پروژه‌های کلان را اعلام خواهند کرد و شرکت‌های دانش‌بنیان به‌عنوان تأمین‌کننده وارد زنجیرهٔ ارزش می‌شوند تا پروژه‌های صنعتی در مقیاس بزرگ امکان اجرا پیدا کنند.
افشین این طرح را نیز گامی برای تمرکز بر پروژه‌های زنجیره‌محور معرفی کرد.
* خواست بخش خصوصی: استمرار تعامل و جلسات مستمر
در پایان، الماسی؛ معاون توسعه مدیریتِ مجمع، پیشنهاد تشکیل جلسات مشترک و مستمر میان بدنه کارشناسی معاونت و نمایندگان بخش خصوصی، به‌ویژه در حوزه تأمین مالی، را مطرح کرد تا دغدغه‌ها به راه‌حل‌های عملیاتی تبدیل شوند و مجمع و معاونت همچنین بر پیگیریِ موارد مطرح‌شده توافق کردند.
در پایان این نشست نیز، با حضور معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس‌جمهور، از هفتمین کتاب مجمع کارآفرینان ایران با عنوان «مسیر پیشرفت هند در خودروسازی» که با همکاری انتشارات لوح فکر به چاپ رسیده است، رونمایی شد.